Podejście do projektowania oświetlenia we wnętrzach mocno zmieniło się w ostatnich latach. Jeszcze kilka dekad temu zwracaliśmy uwagę przede wszystkim na formę lamp, dziś zaś na pierwszym planie są już aspekty techniczne i funkcjonalne. Nie znaczy to jednak, że design gdzieś zaginął po drodze!
Ewolucja w projektowaniu oświetlenia
Wnętrza sprzed kilkudziesięciu lat? Przede wszystkim królowały w nich lampy z wyrazistymi kloszami oraz różnorodne żyrandole – z dzisiejszej perspektywy oceniane jako mniej lub bardziej udane. Do tego dochodziły najczęściej pojedyncze lampy stołowe, niekiedy też podłogowe i kinkiety. A na przykład w łazience niekoniecznie było wygodnie z jedną lampą sufitową i – opcjonalnie – nie najlepiej dopasowanymi funkcjonalnie kinkietami, zwykle dwoma: po prawej i lewej stronie lustra.
A co mamy dziś? Zdecydowanie przybyło lamp, a mówiąc bardziej precyzyjnie: punktów świetlnych. Zmieniły się też układy funkcjonalne we wnętrzach, co pociągnęło za sobą nowe wymagania w zakresie oświetlenia. Dobrym przykładem są chociażby otwarte strefy kuchenne z zabudową wyspową. Ponadto mocno rozwinęła się technologia. Stopniowo już standardem stają się LED-y – długowieczne, energooszczędne, zróżnicowane pod względem koloru czy natężenia światła.
Światło dobieramy bardziej świadomie, a projektanci i architekci szczególnie przywiązują wagę do tego elementu wnętrza. Zdjęcie: Getty Images
Trzy typy lamp we wnętrzu
Lampy można dzielić pod względem różnych kryteriów. Niemniej jeśli wybieramy oświetlenie do wnętrza, warto pamiętać o trzech podstawowych typach, które bazują na zadaniach światła:
- Oświetlenie ogólne – chodzi tu przeważnie o jedną lampę sufitową zamocowaną w centralnej części pomieszczenia. Przydaje się chociażby podczas sprzątania, można ją też traktować jako podstawowe źródło światła w danym pokoju czy strefie – przeważnie niezbędne, ale wymagające dodatkowych lamp „wspomagających”.
- Oświetlenie funkcjonalne – lampy w różnych strefach domu czy mieszkania, które mają precyzyjne zadanie: oświetlenie ściśle określonego miejsca. Tu możemy wymienić np. lampy nad blatem kuchennym czy stołem jadalnianym, lampy biurkowe do pracy, lampy do czytania albo do oświetlenia lustra w łazience.
- Oświetlenie budujące nastrój – właściwie możemy postawić znak równości między nim a oświetleniem dekoracyjnym. W tym wypadku bowiem nie chodzi o światło wspomagające konkretne prace czy czynności, lecz takie, dzięki któremu wnętrze staje się przyjemniejsze i bardziej estetyczne.
W oświetleniu, jakie dziś stosujemy, możemy też wyróżnić dwa inne rodzaje – architektoniczne (techniczne) oraz dekoracyjne. Zdjęcie: Getty Images
Rola oświetlenia architektonicznego
We współczesnych domach i mieszkaniach coraz powszechniej stosowane jest tzw. oświetlenie architektoniczne, inaczej techniczne. Czym się charakteryzuje? Najprościej mówiąc, bardzo minimalistycznym designem – takim, by oprawy świetlne neutralnie wpisywały się w tło, a w niektórych przypadkach – wyłączone – były niemal niewidoczne. Dzięki temu bez większej ingerencji w estetykę pomieszczeń można zainstalować sporą liczbę opraw, które doskonale pełnią swoje funkcje praktyczne. Chodzi tu też o różne typy lamp sufitowych i ściennych, np. montowane natynkowo albo wpuszczane w sufit czy ścianę. Spotkamy tu m.in. oprawy w formie krążków z LED-ami w środku, ale też walce, kubiki, lampy wiszące czy większe systemy na listwach i szynoprzewodach.
Ten typ oświetlenia wyróżnia się również doskonałymi parametrami technicznymi. Można liczyć na wieloletnią trwałość oraz dobrać właściwe dla danej strefy natężenie światła czy temperaturę barwową, aż wreszcie – optymalnie nakierować strumień światła pod jak najlepszym kątem.
Oczywiście oświetlenie architektoniczne nie musi być minimalistyczne. Spotkamy również oprawy, które mają ciekawy design – wciąż jednak taki, który dobrze wpisuje się w aranżacje w różnych konwencjach stylistycznych.
Lampy dekoracyjne gwarantują nie tylko ciekawy design, zapewniają również pożądany przez nas we wnętrzu nastrój. Zdjęcie: Getty Images
Lampy dekoracyjne, czyli budowanie klimatu
Oświetlenie architektoniczne (techniczne) odgrywa przede wszystkim rolę praktyczną – dobrze oświetla różne strefy we wnętrzu, by odpowiednio się w nich pracowało i wykonywało wszystkie zajęcia. Właściwe oświetlenie pomoże także stworzyć idealne miejsce do czytania. Na tym jednak nie kończy się rola światła we wnętrzu. Pełni ono też bowiem funkcję dekoracyjną. I tu już częściej mamy do czynienia z oprawami o wyróżniającym się designie. Należy jednak pamiętać, że powinno to być oświetlenie pomocnicze – np. dodatkowe lampy ścienne, stołowe czy podłogowe. Oczywiście połączenie aspektów dekoracyjnych z pełną funkcjonalnością także nie jest nieosiągalne. Niemniej jeśli dobrze zaplanujemy oświetlenie podstawowe, w tym dodatkowym już bardziej możemy postawić na swobodę form. Aspekt dekoracyjny ma przy tym dwie odsłony – z jednej strony ciekawy design opraw i całych lamp, a z drugiej – emitowanie ciepłego, miękkiego, rozproszonego światła, które wieczorem i nocą kreuje przyjemną, kojącą atmosferę. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w salonie i sypialni.
Światło jako kwestia indywidualna
Na koniec warto podkreślić, że nie ma jednej uniwersalnej reguły, jeśli chodzi o stosowanie światła we wnętrzach. Dlaczego? Każdy z nas ma inny styl życia i inne potrzeby, a zadaniem oświetlenia jest podążanie za tym i wspomaganie codziennego funkcjonowania. Przykładowo niektórzy bardzo rzadko korzystają z oświetlenia ogólnego, wolą za to więcej światła miękkiego, pomocniczego i budującego klimat. Z kolei jeśli ktoś pracuje zdalnie – zwłaszcza wieczorami – musi również zadbać o odpowiednie oświetlenie domowego biura. Inne potrzeby mają też rodziny z dziećmi, a jeszcze inne – single. Projektując oświetlenie, należy więc wychodzić od tego, jak spędzamy czas w mieszkaniu czy domu.
