Górskie ostoje – od kilkuosobowych chatek po obiekty gotowe na przyjęcie grup – od stuleci niezmiennie służą zapewnieniu bezpiecznych warunków do odpoczynku czy noclegu. Architekci nie mniejszą wagę przywiązują do ustanowienia szczególnej relacji tych obiektów ze spektakularnym kontekstem przyrodniczym. Osiągają to na różne sposoby.
Współczesne realizacje zwracają uwagę intrygującą lub dowcipną bryłą albo dzięki odpowiedniej konstrukcji sprawiają wrażenie, że lewitują, sytuując człowieka pośrodku krajobrazu. Kontemplację pejzażu niejednokrotnie umożliwiają dziś duże okna. Wzmocnione szkło szeroko otwiera ich wnętrza na otoczenie, zarazem chroniąc wędrowców czy alpinistów przed żywiołami.
Amazing Mountain Cabins
Na kartach swojej nowej książki Agata Toromanoff zwraca uwagę, że projekt każdego schroniska musi uwzględniać kilka kluczowych aspektów. Pierwszym i najważniejszym jest ograniczenie do minimum wpływu takiej konstrukcji na środowisko. „Nawet jeśli te obiekty są charakterystyczne i trwałe, powinny być łatwe do usunięcia, zamocowane do na ogół nierównego terenu przy możliwie najmniejszej ingerencji w podłoże” – zauważa.
Album Agaty Toromanoff, prezentuje 34 nowoczesne schroniska górskie. Innowacja splata się tu ze sprawdzonymi rozwiązaniami stosowanymi od wieków. Wydawnictwo Luster Publishing, marzec 2024. Zdjęcie na okładce książki Jadran Čilić
Dodatkowe wyzwanie stanowią warunki pogodowe, które na dużych wysokościach szybko się zmieniają. Elementy schronisk zwykle są więc prefabrykowane i transportowane na plac budowy helikopterem. Wynika stąd konieczność doboru odpowiednio wytrzymałych, a zarazem lekkich materiałów. Ogromne znaczenie ma tu także łatwość montażu.
Schronisko w Hammerfest w Norwegii
Z tych powodów w trakcie prac nad chatami w Hammerfest projektanci ze studia SPINN Arkitekter wykorzystali dron, a do zebranych przez to urządzenie zdjęć oprogramowanie fotogrametryczne, aby szczegółowo zmapować w 3D przestrzeń przeznaczoną pod budynek. Zaproponowane przez architektów kształty zostały następnie zoptymalizowane przez inżynierów z brytyjskiej firmy FORMAT Engineers, dzięki którym konstrukcję mógł zamontować na szczycie góry nieprofesjonalny zespół.
Pomocą stał się tu model wykonany w technice druku 3D. Ułatwił dobranie odpowiednich mocowań, które scaliły siedemdziesiąt siedem wielobocznych paneli z drewna klejonego krzyżowo (CLT).
Schronisko w Hammerfest w Norwegii to wspólne dzieło projektantów ze studia SPINN Arkitekter i konstruktorów z firmy FORMAT Engineers. Zdjęcie: Tor Even Mathisen
Schronisko Bivak pod Grintovcem
Trzypoziomowe schronisko Bivak pod Grintovcem, najwyższym szczytem słoweńskich Alp Kamnickich, położone na szlaku na szczyt Skuta. Ten projekt Mihy Kajzeljego zrealizowano w 2009 roku.
Ma zaledwie 14 metrów kwadratowych, mieści przestrzeń z platformami na trzech poziomach i osiem łóżek. Budynek nie jest ogrzewany, ale izolowane panele aluminiowe na elewacjach zatrzymują wewnątrz ciepło wytwarzane przez gości, a perforowane panele drewniane na ścianach wchłaniają z powietrza nadmiar wilgoci.
Schronisko Bivak pod Grintovcem. Projekt Mihy Kajzeljego. Zdjęcie: Matevž Paternoster
Schronisko Bivak II na Jezerih
Inwencja architektów i konstruktorów pokonuje wielkie wyzwania techniczne. Niekiedy jednak – jak w przypadku Bivaku II na Jezerih – najlepiej podążać drogą wyznaczoną przez wcześniejsze pokolenia. Śladem poprzedników szli architekci z pracowni AO, projektując Bivak II na Jezerich w Starej Fužinie w Słowenii, bo pierwsze schronisko z widokiem na Triglav wzniósł tu w 1936 roku Karel Korenini.
Obecne, młodsze o osiemdziesiąt lat, powtarza rozwiązania techniczne pierwowzoru. Architekci niemalże powtórzyli tu rozwiązania międzywojenne, tyle że zastosowaną w pierwotnym obiekcie stal zastąpili aluminium. Ma dobre właściwości antykorozyjne. I niczym lustro odbija barwy otoczenia.
Schronisko Bivak II na Jezerich. Zdjęcie: Anže Čokl
Schronisko Bivouac w Dolinie Aosty
Bezkompromisowa architektura nawet w najbardziej wymagających lokalizacjach nie pomija komfortu użytkowników. Zaawansowane technologie nie ograniczają się do paneli fotowoltaicznych, choć w użyciu są i tradycyjne rozwiązania.
Wiele górskich ostoi ma wnętrza wyłożone drewnem i przypomina gniazda dla alpinistów. Ta bezpretensjonalna estetyka podkreśla uderzający kontrast między skalą ludzką a ogromem natury.
Blaszany Bivouac Luca Pasqualetti ma przeszkloną szczytową ścianę, która wychodzi na Dolinę Aosty. Roberto Dini i Stefano Girodo zaprojektowali go w 2018 roku.
Schronisko Bivouac Luca Pasqualetti w Dolinie Aosty, Włochy. Zdjęcie: Grzegorz Grodzicki
Polecamy także:
- 7 najpiękniejszych wodospadów na świecie
- 15 najbardziej spektakularnych schodów na świecie
- 9 niezwykłych domków w samym środku dzikiej przyrody z widokiem zapierającym dech w piersiach
- 11 budynków, które są jeszcze piękniejsze nocą
- Urlop na biegunie północnym: oto najbardziej pożądane noclegi na Airbnb
- Polscy podróżnicy na Instagramie. 13 inspirujących profili, które warto obserwować
