Polonez to szósta polska tradycja na liście dziedzictwa UNESCO, która odnosi się do współcześnie praktykowanych zjawisk kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zaliczają się do nich: tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne, zwyczaje, obyczaje i obchody świąteczne, a także wiedza o przyrodzie i wszechświecie oraz związane z nią praktyki, wiele wpisów na liście dotyczy także umiejętności związanych z tradycyjnym rzemiosłem.
Polska na liście tradycji UNESCO ma aktualnie 6 pozycji.
Polonez
Polonez był tańcem różnych środowisk społecznych: dworskiego (tańczyła go magnateria i szlachta), mieszczańskiego, był pokazywany na scenie i uczono go w szkołach. Nazwa tańca: „taniec polski”, później polonez, będąca spolszczoną formą nazwy polonaise, używana była w Polsce dopiero od 1730 roku, wcześniej był znany pod inną nazwą. W literaturze sprzed tego okresu wspomniany jest jako „taniec pieszy” i „taniec wielki”.
Aktualnie w niemal każdej polskiej szkole średniej polonez otwiera studniówkę. Polonez ma głębokie znaczenie kulturowe w Polsce i jest uważany za symbol dumy narodowej oraz polskiej tradycji i historii.
Taniec narodowy zobrazowała Zofia Stryjeńska - malarka, graficzka, ilustratorka, scenografka, projektantka tkanin i plakatów. Zdjęcie: Materiały prasowe, www.zpe.gov.pl
Szopkarstwo krakowskie
Tradycyjna forma rzeźbienia drewnianych szopek bożonarodzeniowych jest charakterystyczna dla Krakowa i okolic. Historia krakowskiego szopkarstwa sięga XVII wieku. Pierwsze szopki były prostymi konstrukcjami, ale z czasem zaczęły nabierać coraz bardziej dekoracyjnego charakteru. W XIX wieku stworzenie szopki stało się popularnym zwyczajem wśród rzemieślników i mieszkańców Krakowa.
Tradycja rzeźbienia szopek rozwinęła się do tego stopnia, że co roku odbywa się konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską. Dzięki staraniom wielu pasjonatów i artystów tradycja szopkarstwa w Krakowie jest nadal pielęgnowana i stanowi ważny element lokalnej kultury i dziedzictwa.
Zdjęcie: Muzeum Etnograficzne w Krakowie, www.etnomuzeum.eu
Bartnictwo
Bartnictwo w Polsce ma długą historię sięgającą setek lat i jest istotnym elementem kultury, tradycji oraz gospodarki kraju. Polska jest jednym z ważniejszych producentów miodu w Europie.
Polska słynie z różnorodności miodów, w tym m.in. miodu lipowego, akacjowego, gryczanego oraz wielu innych, co wynika z różnorodności polskiej flory.
Przy okazji miodu, polecamy książkę: „Ach, zapach! Przewodnik po fantastycznym świecie zapachów” - jej autorki przemierzyły Europę, tworząc swego rodzaju zapachową mapę miejsc, które warto odwiedzić - pasieka to jedno z wielu miejsc na zapachowej mapie, którą stworzyły.
Sokolnictwo
Polska tradycja sokolnictwa na listę UNESCO została wpisana 12 października 2015 roku. Sokolnictwo ma długą tradycję sięgającą średniowiecza, a praktykowane było przez różne warstwy społeczne, od królów, i szlachtę po mieszczan. Sokół był nie tylko ptakiem układanym do polowań, ale także symbolem władzy i statusu społecznego.
Sokolnicy odpowiedzialni za hodowlę i trening sokołów, mieli znaczącą pozycję w społeczeństwie. Królewskie i szlacheckie dwory posiadały swoich własnych sokolników, którzy byli odpowiedzialni za szkolenie ptaków drapieżnych do polowań.
Poza polowaniem sokolnicy zajmują się także ochroną i rehabilitacją ptaków drapieżnych oraz obrączkowaniem chronionych gatunków. Sokolnicy zajmują się też ochroną biologiczną lotnisk cywilnych i wojskowych. Metoda sokolnicza jest najskuteczniejszą formą płoszenia ptaków w rejonie portów lotniczych. Względy bezpieczeństwa spowodowały, że każde większe lotnisko cywilne czy wojskowa baza lotnicza zatrudnia sokolnika.
Flisactwo
Tradycja flisactwa kultywowana w Polsce, Austrii, Czechach, Niemczech, Łotwie i Hiszpanii została wpisana na listę UNESCO w grudniu 2022 roku.
Flisactwo było niegdyś ważnym zawodem w Polsce, zwłaszcza w regionach górzystych, gdzie drewno było głównym surowcem budowlanym i opałowym. Flisacy używali drewnianych tratw lub splawów do transportu drewna, które były formowane i prowadzone z użyciem drewnianych kijów i lin.
Tradycje flisactwa w Polsce obejmowały charakterystyczne stroje i narzędzia, a flisacy często byli podziwiani za swoją umiejętność manewrowania drewnem po rwących rzekach. Dzisiaj flisactwo w Polsce jest już głównie tradycją kulturową i historyczną.
Kwiatowe dywany na procesje Bożego Ciała
Tradycja układania dywanów kwiatowych jest ściśle związana z uroczystością Bożego Ciała w Polsce. Podczas tej uroczystości rodziny w wielu wioskach używają kwiatów do układania kolorowych i symbolicznych dywanów na trasie procesji. Dywany kwiatowe pokrywają drogę biegnącą od kościoła przez wieś i mogą osiągać prawie dwa kilometry długości.
Co jeszcze mają Polacy i z czego możemy być dumni? Polecamy książkę "Dobro" o zadziornym, polskim szczęściu i naszych narodowych dobrach - z przymrużeniem oka.
