"Zły", Leopold Tyrmand
Czy Leopold Tyrmand mógłby istnieć jako pisarz bez Warszawy? Chyba nie sposób sobie tego wyobrazić. Tyrmand ukochał to miasto i wplatał Warszawę w swoje dzieła. Doskonałym tego przykładem jest kultowa powieść "Zły", której lektura pozwala lepiej zrozumieć powojenną topografię miasta. Warszawa pełni w niej rolę nie tylko tła dla rozważań i perypetii niezwykłej menażerii postaci, ale staje się wręcz główną bohaterką, dominującym motywem przewodnim opowieści. Mimo że powieść "Zły" ukazała się po raz pierwszy w 1955 roku, po tylu latach wciąż cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem. Dzięki niej wielu czytelników odkrywa dzisiaj na nowo atmosferę powojennej Warszawy, miasta balansującego pomiędzy chlubną przeszłością a niepewną przyszłością narzucaną przez reżim. Tyrmand, przez pryzmat swojej twórczości, pozwala spojrzeć na Warszawę jako na miejsce pełne kontrastów i wyzwań, co czyni jego dzieła nie tylko literackimi dziełem, ale także po trosze literaturą faktu.
Zły, Leopold Tyrman, wydawnictwo MG. Zdjęcie: Materiały prasowe
"Warszawa niezaistniała", Jarosław Trybuś
Czy wizja niezaistniałej Warszawy, spowodowana wojną, byłaby inna, gdyby nie wisiało nad Europą widmo konfliktu zbrojnego? Jarosław Trybuś, historyk sztuki, krytyk architektury oraz były wicedyrektor Muzeum Warszawy w latach 2012–2019, zgromadził nierozpoznane i rozproszone projekty tworzone z myślą o stolicy na przełomie lat 30. i 40. XX wieku, które znalazły swoje miejsce w tej niezwykłej książce. Skupił się w niej ;na projektach urbanistycznych i architektonicznych, które nie zostały nigdy zrealizowane z różnych powodów. Książka przekazuje wizje architektów i urbanistów tamtego okresu, rzucając światło na pomysły, które nigdy nie zmaterializowały się w przestrzeni miejskiej Warszawy. To swoiste spojrzenie na alternatywne scenariusze rozwoju miasta, które mogłyby znacząco zmienić jego oblicze, gdyby zostały wprowadzone w życie.
"Warszawa niezaistniała" to zatem nie tylko historia niezrealizowanych projektów, ale także próba zrozumienia, jakie koncepcje i wizje towarzyszyły rozwijającemu się miastu w trudnym okresie międzywojennym. To także doskonałe odzwierciedlenie nastrojów drugiej połowy lat 30., okresu, w którym modernizacyjne aspiracje młodego państwa splecione były nierozerwalnie z duchem nacjonalizmu i militaryzmu.
Warszawa niezaistniała, Jarosław Trybuś, wydawnictwo Fundacja Bęc Zmiana. Zdjęcie: Materiały prasowe
"Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949", Grzegorz Piątek
„Warszawa w odbudowie 1944–1949” to nie tylko relacja o odbudowie miasta, ale także historia o wyborach, zmaganiach i determinacji ludzi, którzy nie tylko przywracali Warszawę do życia, ale również kształtowali jej nowy charakter. To reportaż o fascynującej historii miasta, które musiało szybko otrząsnąć się z tragedii, a jednocześnie definiować swoją tożsamość w nowym kontekście. Grzegorz Piątek ukazuje dzieje stolicy, która pomimo ogromnych zniszczeń, musiało szybko otrząsnąć się z tragedii i powrócić do życia. Jednocześnie mieszkańcy stali przed dylematem, jak nowa Warszawa ma wyglądać i komu ma właściwie służyć?
Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949, Grzegorz Piątek, wydawnictwo W.A.B. Zdjęcie: Materiały prasowe
"Hoża Moja ulica My street", Paweł Kłudkiewicz
„Hoża” to fascynujący reportaż graficzny o warszawskiej ulicy, ukazujący jej różnorodność i bogactwo. Mimo swojej niewielkiej rozciągłości, Hoża jest niczym mikrokosmos śródmieścia Warszawy. Na tym krótkim odcinku ulicy splatają się ze sobą bloki mieszkalne i kamienice, nowoczesne knajpy sąsiadują z tradycyjnym warszawskim rzemiosłem. Hoża to miejsce, gdzie spotykają się różne historie, a to dlatego, że to ulica Witkacego, Białoszewskiego i Prusa. Opowieść o Hożej to także melancholijna relacja o ulicy, z gęstymi jesionami, która zmienia się wraz z porami roku, a wszystko to w dźwiękach nieustannie przejeżdżających karetek pogotowia. Autor podąża śladami architektonicznymi, historycznymi, literackimi i typograficznymi przez sto ciekawie zaprojektowanych graficznie stron, jednocześnie dążąc do ukazania całej pozornej przezroczystości, codzienności i banalności tej niezwykłej ulicy.
Hoża Moja ulica My street, wydawnictwo Shulewicz Publisher. Zdjęcie: Materiały prasowe
"Sześć Pięter luksusu", Cezary Łazarewicz
Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy, w samym sercu Warszawy, to ikona handlu, ale i zapis historii miasta. Jeden z pierwszych tego rodzaju sklepów w Europie Środkowej, przetrwał wiele dekad, stając się świadkiem przemian społecznych i historycznych. Dom towarowy na miarę angielskiego Harrods czy niemieckiego KaDeWe – był jednym z pierwszych tego typu sklepów w tej części Europy. Dom Braci Jabłkowskich okrzyknięto symbolem nowoczesności i elegancji. Jego wnętrza urządzone według najwyższych zagranicznych standardów, przyciągały klientów nie tylko bogatą ofertą handlową, ale także wyjątkowym designem. W czasie powstania warszawskiego i okresu powojennego, mimo zniszczeń, budynek przetrwał, stając się jednym z nielicznych świadectw architektonicznych tamtych czasów. Cezary Łazarewicz, snując ponadstuletnią historię najsłynniejszego warszawskiego domu towarowego, rysuje obraz przemian społecznych w XX i XXI wieku. Historia Domu Braci Jabłkowscy to także opowieść o zmieniających się losach własnościowych. Dom Braci Jabłkowscy to nie tylko sklep, ale także ważny element dziedzictwa kulturowego Warszawy.
Sześć Pięter luksusu, Cezary Łazarewicz, wydawnictwo Czarne. Zdjęcie: Materiały prasowe
"Miasto zgruzowstałe. Codzienność Warszawy w latach 1954-1955", Sylwia Chutnik
Miasto powstające z gruzów i po powojennej pożodze. Dziesięć lat po wyzwoleniu, w czasie bezpośrednio poprzedzającym odwilż, Warszawa tkwiła w stanie zawieszenia. Między wojenną traumą a entuzjazmem odbudowy, między oficjalnym optymizmem a pragnieniem niezadekretowanej wolności komunistycznego reżimu, rozgrywało się życie, o którym, wiemy zaskakująco niewiele. Sylwia Chutnik wzięła na warsztat życie codzienne odbudowującej się Warszawy, analizując prasę, akty prawne, oglądając fotografie i filmy, wsłuchując się w przemówienia polityków i piosenki. Znalazły się tu zarówno przestrzeń jak i architektura miasta, ale także Warszawa postrzegana zmysłami – smaki, zapachy, dźwięki i hałasy. Lektura obowiązkowa nie tylko dla miłośnika Warszawy.
Miasto zgruzowstałe. Codzienność Warszawy w latach 1954-1955, Sylwia Chutnik, wydawnictwo Ossolineum. Zdjęcie: Materiały prasowe
