„Przestrzenie” i sztuka environment w Zachęcie
Termin environment (ang. otoczenie) w odniesieniu do zainteresowania artystów powojennych zagadnieniem przestrzeni, wyprzedza o kilka dekad pojęcie instalacji artystycznej. Charakteryzuje też wykreowane przez twórców „światy”, w których zmysły widza poddawane są działaniu różnych bodźców. Sztuka environment to opowieść o artystycznych eksperymentach, w których malarstwo łączy się z architekturą, dźwiękiem i działaniami performatywnymi.
Henryk Stażewski, projekt wnętrza, ok. 1976, drewno malowane, Muzeum Narodowe w Warszawie, fot. Adam Oleksiak MNW
W ramach wystawy „Przestrzenie” w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki prezentowanych jest 5 rekonstrukcji historycznych realizacji environment, powstałych ponad pół wieku temu – w tym trzy są pokazane po raz pierwszy od ich premiery. Każda stanowi odrębną propozycję artystyczną, a ich wspólnym mianownikiem jest szeroko rozumiana sensualność i wielowymiarowość, zarówno w odniesieniu do norm, jak i znaczeń. Różnią je natomiast założenia i procesy twórcze – myślenie malarskie lub konceptualne, dążenie do synestezji w sztuce czy refleksja feministyczna.
Teresa Kelm, Zygmunt Krauze, Kompozycja przestrzenno-muzyczna nr 2, Galeria Współczesna, Warszawa, 1970, fot. Teresa Kelm
Obok pięciu realizacji na wystawie można zobaczyć również prace Magdaleny Abakanowicz, Tadeusza Dobosza, Wojciecha Fangora, Zdzisława Jurkiewicza, Teresy Kelm, Zygmunta Krauzego, Andrzeja Matuszewskiego, Ewy Partum, Marii Pinińskiej-Bereś, Henryka Stażewskiego oraz Stanisława Zamecznika. Ich realizacje – rekonstruowane lub przywoływane za pośrednictwem materiałów archiwalnych, modeli przestrzennych, szkiców i rzeźb – ukazują różnorodność sposobów kreowania przestrzeni i znaczenie nurtu environment dla dalszego rozwoju sztuki współczesnej.
Ewa Partum, Obszar zagospodarowany wyobraźnią, Galeria Współczesna, Warszawa, 1970, fot. Tadeusz Rolke, dzięki uprzejmości artystki
Wystawa prezentuje również dokumentację z lat 60. i 70. z warszawskiej Galerii Foksal i wystawy „Przestrzeń i wyraz” podczas III Sympozjum i Wystawy Złote Grono w Zielonej Górze w 1967 roku – a więc niezwykle istotnych dla rozwoju sztuki environment miejsc i wydarzeń. Ważnym wątkiem, który pojawia się na wystawie w Zachęcie jest także przypomnienie Galerii Współczesnej w Warszawie, zapraszającej artystów różnych pokoleń do twórczego eksperymentu i przekraczania granic sztuki.
Plakat promujący wystawę "Przestrzenie" z pracą Zdzisława Jurkiewicza, Environment w pulsującym świetle czerwonym i niebieskim, 1969, fot. Tadeusz Rolke
Zobacz też inne wystawy:
- W Łodzi otwiera się wystawa „W oku cyklonu” o ukraińskiej sztuce doby modernizmu
- Wystawa „Lato, które zmieniło wszystko”. Poznaj historię przełomowego wydarzenia sprzed 70 lat
- Japońskie upiory i słowiańskie rusałki. Ruszyła wystawa „Sto nocnych zjaw” w Muzeum Manggha
- Tę wystawę musisz zobaczyć! „Co babie do pędzla?!” celebruje polskie artystki z przełomu XIX i XX wieku
