Mies van der Rohe Award 2024
Na opublikowanej 17 stycznia shortliscie konkursu Mies van der Rohe Award znalazło się 40 realizacji z całej Europy. Wśród najlepszych z najlepszych nie zabrakło projektów autorstwa Polaków. Konkursowe jury doceniło Targowisko w Błoniu Aleksandry Wasilkowskiej oraz galerię PLATO katowickiej pracowni KWK Promes.
Oprócz nich o wejście do finału powalczą m.in. muzeum Muncha w Oslo i podziemne stacje lekkiej kolei w niemieckim Karlsruhe, o których pisaliśmy wcześniej. Na uwagę zasługuje również niezwykła inicjatywa z Tbilisi, której bohaterem nie jest budynek, a las miejski.
Rekonstrukcja lasu miejskiego w Tbilisi
W 2020 roku władze Tbilisi podjęły decyzję o rekonstrukcji lasu miejskiego, 700-hektarowego terenu zielonego otaczającego gruzińską stolicę. Na miejsce pilotażowego projektu wybrano dwa obszary: Grzbiet Narikala, czyli klif znajdujący się na północy, łączący historyczne centrum miasta z Narodowym Ogrodem Botanicznym, oraz Okrokanę, zalesione zbocze na południu Tbilisi.
Niełatwe zadanie rekonstrukcji lasu przypadło firmie Ruderal. Celem było nie tylko ponowne zalesienie terenu, ale również poprawa bioróżnorodności i zbudowanie kolonii roślinnych, które będą odporne na zmiany klimatyczne. Istotne były również względy estetyczne – nowy las miał być atrakcyjnym miejscem do pieszych wędrówek dla mieszkańców miasta i turystów.
Las miejski w Tbilisi. Zdjęcie: Ruderal
Na potrzeby projektu zespół Ruderal stworzył oprogramowanie, które pozwala nie tylko tworzyć szczegółowy plan przestrzenny lasu, ale również umożliwia zbieranie i analizowanie danych dotyczących gleby i roślinności, a także planowanie kolejnych nasadzeń.
Narzędzie pozwala również przewidzieć z dużym prawdopodobieństwem, jak konkretne gatunki będą wzajemnie na siebie oddziaływać. Mimo że oprogramowanie wciąż jest testowane i udoskonalane, jeśli sprawdzi się w Tbilisi, będzie można wykorzystać je do ratowania przyrody w innych miejscach na świecie.
Las miejski w Tbilisi. Zdjęcie: Ruderal
Dlaczego zielone tereny wokół Tbilisi są w tak złym stanie, że wymagają ponownego zalesienia? Przyczyn należy szukać w latach 50. i 60. To właśnie wtedy sowieccy botanicy zasadzili wokół Tbilisi monokultury sosnowe, by zatrzymać postępującą erozję gleby i jednocześnie ochłodzić miasto. Wybrano sosny zwyczajne, ponieważ są to drzewa szybko rosnące, którym nie mają dużych wymagań glebowych.
Niestety, ograniczenie się do jednego gatunku drzew okazało się nie do końca trafionym pomysłem. Starzejące się kolonie sosen zaatakowały grzyby i szkodniki, nie wspominając już o tym, że obumierające egzemplarze stanowiły zagrożenie pożarowe.
Sercem rekonstrukcji lasu miejskiego w Tbilisi jest różnorodność gatunkowa. Oprócz wysokich drzew znalazło się tu również miejsce dla niskich krzewów i bylin. Taka dywersyfikacja flory pozwoli zbudować większą odporność i zapewni schronienie dla zwierząt i insektów.
Las miejski w Tbilisi. Zdjęcie: Ruderal
Zamiast importować rośliny spoza miasta czy kraju, zespół Ruderal postawił na lokalne banki nasion oraz szkółki leśne. Dzięki temu gatunki drzew i krzewów mogą być lepiej dobrane do panujących w lesie miejskim warunków i rodzaju gleby.
Oprócz tego, by pomóc młodym sadzonkom lepiej się zaaklimatyzować, otoczono je starszymi roślinami (głównie perukowcem podolskim), które zapewniają cień, ochronę przed wiatrem i roślinożercami, a przy okazji poprawiają jakość gleby wokół młodych drzewek. W efekcie proces zalesiania przebiega szybciej i efektowniej. Jest też mniejsze ryzyko, że młoda sadzonka się nie przyjmie.
Las miejski w Tbilisi. Zdjęcie: Ruderal
