Miejsce przepełnione historią
Położone w samym sercu Plaki, historycznej dzielnicy Aten znanej jako „dzielnica bogów”, mieszkanie znajduje się tuż nad placem, przed bizantyjskim kościołem św. Katarzyny, rzut kamieniem od ulicy Tripodon. Ta ostatnia uważana jest za najstarszą wciąż używaną ulicę w Europie – jest świadkiem ponad 2500 lat historii.
Blat stołu w jadalni opiera się na podstawie z kolumn, co stanowi wyraźne odniesienie do kolumnad Partenonu i kolumn pomnika Trasyllos na Akropolu, widocznych z tarasu. Blat został wykonany z marmuru Dionysos z czarnymi żyłkami. Wokół niego usatwiono krzesła Havana projektu Gessefa dla włoskiego producenta Consorzion Chairs Frueli (konstrukcja linowa z lat 60.). Zdjęcie: Ines Silva Sa.
To właśnie w takim otoczeniu znajduje się typowy ateński budynek z lat 50. XX wieku, będący świadectwem stonowanego, śródziemnomorskiego modernizmu. Mieszkanie o powierzchni 75 metrów kwadratowych znajduje się na najwyższym piętrze budynku, a jego właściciele doceniają spektakularny taras na dachu z widokiem na Akropol i historyczny krajobraz miasta. Renowacja przeprowadzona przez Stene Alexopoulos miała na celu zachowanie duszy tego miejsca oraz oryginalnego układu pomieszczeń.
Widok na Akropol z penthouse`u. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Widok na starożytną dzielnicę Plaka. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Niektóre elementy architektoniczne zostały zachowane, aby utrzymać powojenny charakter wnętrza. Do estetyki lat 50. nawiązano też poprzez odpowiedni dobór materiałów, dzieł sztuki i mebli wykonanych na zamówienie. Projekt ten opowiada również historię rodzinną: mieszkanie należało do babci Eleny Alexopoulos. Całość została przemyślane z troską i wrażliwością, aby stworzyć zarówno przestrzenią mieszkalną jak i kreatywne atelier, a także nie utracić po drodze atmosfery Aten lat 50.
Widok na fragment jadalni. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Mieszkanie inspirowane powojennymi Atenami
1955 to rok budowy budynku, dlatego twórcy projektu wnętrza inspirowali się materiałami charakterystycznymi dla tej dekady w Grecji: marmurem, stalą nierdzewną i litym drewnem. Większość mebli została zaprojektowana przez studio i wykonana na zamówienie przez lokalnych rzemieślników, położono nacisk na autentyczność materiałów i wykonania. Paleta kolorów wywodzi się z naturalnych odcieni wybranych surowców.
Mieszkanie zostało ozdobione dziełami sztuki. Na zdjęciu rzeźba Vincenta Batbedata. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Każdy element został pomyślany jako prototyp zaprojektowany specjalnie dla tego mieszkania, na przykład umywalka łazienkowa lub elementy z marmuru i stali nierdzewnej. Projekt oddaje hołd bogatemu dziedzictwu kulturowemu Aten poprzez nawarstwienie odniesień: do starożytności i klasycznych form poprzez wykorzystanie lokalnego marmuru, ale też do XIX-wiecznego greckiego rzemiosła ludowego i modernizmu lat 50. Apartament możemy uznać za wzorcowe wnętrze opierające się na wykorzystaniu mebli wykonanych na zamówienie, elementów vintage i innych starannie dobranych przedmiotów.
W części dziennej meble wykonane na zamówienie współgrają z włoskimi lampami z epoki. Na ścianie znajduje się XVIII-wieczny rysunek przedstawiający Trzy Gracje. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Widok na część dzienną, która łączy się z jadalnią w jedną otwartą przestrzeń. Na ścianach litografie Alekosa Fassianosa i Jeana Souverbiego. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
W salonie kolekcja mebli zaprojektowanych przez studio nawiązuje zarówno do okresu budowy budynku, jak i do starożytnej Grecji. Ręcznie rzeźbiony kamienny kominek inspirowany grecko-perską sztuką ludową został umieszczony na trawertynowej podstawie między dwoma oknami, z których rozciąga się widok na Akropol. Umieszczone nad kominkiem białe płytki ceramiczne wykonane ręcznie przez Elenę Alexopoulos i jej ojca Andreasa przywołują na myśl zrekonstruowane fragmenty archeologiczne.
Fragment kamiennego kominka. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Detale w części mieszkalnej. Zdjęcie: Ines Silva.
Meble na zamówienie i XIX-wieczne greckie rzemiosło
Meble wykonane na zamówienie współgrają z zabytkowymi włoskimi lampami Achille i Piera Giacomo Castiglionich. Lampa Brumbury firmy Guzzini stoi na XIX-wiecznym greckim wózku, a lampa Sirio oświetla inspirowany orientem stół w stylu Art Déco. Współczesna aluminiowa lampa TGV zaprojektowana przez Ionnę Vautrin ozdabia bibliotekę wykonaną z greckiego marmuru cipollino. Antyki, XIX-wieczny drewniany wózek do serwowania, ręcznie wykonane greckie lustro z tego samego okresu, tradycyjne krzesło z wyspy Skyros i słoiki z Peloponezu wprowadzają nawiązania historyczne.
Widok na Akropol z tarasu. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Narożnik tarasu penthouse`u. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Kuchnia z meblami w stylu wyspiarskim, inspirowana oryginalną podłogą z różowego marmuru z wyspy Skyros
Kuchnia została zaprojektowana w duchu greckich wysp: meble powstały na bazie inspiracji oryginalną różową marmurową podłogą Skyros. Biała kuchnia przypomina tradycyjną estetykę wysp – proste meble są lokalnej produkcji. Marmur na stole podkreśla kolorową podłogę. Zachowano dębowy parkiet ułożony w jodełkę, czarny marmur w holu wejściowym (z Veroia) i różową marmurową podłogę w kuchni.
Kuchnia została zaprojektowana w duchu greckich wysp: są tu typowe meble oraz oryginalna podłoga z różowego marmuru Skyros. Biała kuchnia nawiązuje do tradycyjnej estetyki wysp. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Łazienka niczym kamieniołom z marmurem
Łazienka oddaje hołd greckim kamieniołomom marmuru. Biały marmur Kavala, powszechnie stosowany w Atenach, połączono z zielonym marmurem cipollino, którego żyłki przywołują opalizujące refleksy Morza Egejskiego.
Wszystkie szczegóły renowacji ujawniają projektanci Elena Alexopoulos i Jonathan Stene
AD: Mieszkanie należało kiedyś do babci Eleny: jak bardzo ten emocjonalny związek wpłynął na wasze wybory architektoniczne?
Studio Stene Alexopoulos: To było skomplikowane. W celu zachowania ducha tego miejsca utrzymaliśmy oryginalny układ pomieszczeń, a nawet ustawienie mebli, które zostały po prostu wymienione: stół jadalny pozostał w tym samym miejscu, podobnie jak sofa. Podłogi zostały zachowane – różowa w kuchni, czarna w holu wejściowym i parkiet z epoki. Po pierwsze dlatego, że były w doskonałym stanie, ale też przypominają o historii tego mieszkania. Kilka XIX-wiecznych przedmiotów, które należały do babci, wraz ze znalezionym przez nią kominkiem, wszystkie o wielkiej wartości sentymentalnej, również przyczyniają się do zakorzenienia domu w dziejach rodzinny. Ponieważ ojciec Eleny również mieszkał tu jako dziecko, naturalne było zaangażowanie go w renowację: są tu jego obrazy, ale też ceramiczne dzieło wykonane wspólnie z nim w lokalnym warsztacie – wisi nad kominkiem. Ozdobą wnętrza są też rzeźby Costasa Coulentianosa, ojca bliskiego przyjaciela rodziny.
Fragment sypialnii. Obecne są tu dzieła sztuki: dwie rzeźby z brązu Costasa Coulentianosa (1950), posąg Roberta Couturiera (wystawiony w Musée Maillol) i rzeźba Vincenta Batbedata. Dwa duże lniane płótna są dziełem ojca Eleny, Andreasa Alexopoulosa, który często odwiedzał atelier La Grande Chaumière na Montparnasse. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: Opisaliście ten projekt jako dialog między funkcjonalnością a poezją. W którym momencie procesu projektowania poczuliście, że ta równowaga została naprawdę osiągnięta?
SSA: Jeśli chodzi o funkcjonalność, zachowaliśmy oryginalny układ mieszkania. Wiedzieliśmy, że doskonale się sprawdzał w przeszłości. Poezja wynika z odniesień do Grecji: w materiałach, w łazience zaprojektowanej jak kamieniołom z marmurem, w postaci stołu i sofy, które kojarzą się ze starożytnymi kolumnami Partenonu. Ważny był też wybór prac współczesnych greckich artystów, takich jak Costas Coulentianos. Obrazy mojego ojca, który mieszkał tu jako młody chłopak, pomogły zachować duszę domu, podobnie jak ceramika, która kojarzy się z archeologiczną eksploracją. Chcieliśmy podkreślić odniesienia do starożytnej Grecji, jednocześnie odnosząc się z szacunkiem do ducha tego miejsca i roku, w którym mieszkanie zostało zbudowane.
Łazienka oddaje hołd greckim kamieniołomom. Biały marmur Kavala, powszechnie stosowany w Atenach, połączono z zielonym marmurem cipollino, którego żyłki przywodzą na myśl opalizujące refleksy Morza Egejskiego. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: Jak na nowo zinterpretować historyczne dziedzictwo miejsca bez popadania w nostalgię lub dekoracyjny pastisz?
SSA: Naszym zdaniem oznacza to zachowanie niektórych oryginalnych elementów i materiałów, a następnie połączenie ich ze współczesną funkcjonalnością i aktualnym językiem projektowania. Oznacza to również czerpanie inspiracji z otoczenia tego mieszkania, ze świata, do którego przynależy, trzeba podkreślać związek pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.
Marmurowa łazienka. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: W jakim stopniu kontekst miejski — a w szczególności widok na Akropol — wpłynął na proporcje i rożne elementy projektu?
SSA: Dla nas kontekst miejski ma fundamentalne znaczenie, ponieważ wiąże się z historią tego miejsca: to mieszkanie jest właśnie w Atenach a nie gdzieś indziej. Niezbędne było użycie greckich materiałów, za pomocą których można opowiedzieć historię miasta. Zainspirowały nas proporcje i niektóre elementy Partenonu: kolumny pojawiają się jako elementy stołu i sofy, wszechobecny jest marmur – między innymi jako blat stołu. Podążając za duchem Akropolu wybieraliśmy trwałe i solidne elementy: ławka tarasowa, która waży kilka ton, pozostanie tu na dziesięciolecia. Inspiracja Akropolem i starożytnymi budynkami skłoniła nas do zaprojektowania przedmiotów, które nie przeminą i przetrwają próbę czasu.
Widok na sypialnię. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: Wybraliście materiały takie jak marmur Dionysos i zielony cipolin, które mają swoją historię i symbolikę. Co było najważniejszym kryterium wyboru?
SSA: Dla nas decydujące było pochodzenie materiałów: w mieszkaniu z widokiem na Akropol użycie marmuru z innych miejsc byłoby nie do pomyślenia. Materiały nadają duszę miejscu, ponieważ pochodzą z ziemi, wybierano je do ateńskich budynków na przestrzeni czasu i definiują one tożsamość architektoniczną mieszkania. Użyliśmy marmurów, które były obecne przy budowie Akropolu: marmuru Dionizos do stworzenia stolika kawowego i ławki zewnętrznej, czarnego marmuru Dionizos jako elementu stołu w części jadalnej (jest bardziej graficzny i współczesny) oraz marmuru powszechnego na ulicach Aten – pojawił się na podłogach i ścianach łazienki. Mamy więc zarówno „marmur bogów”, jak i marmur popularny. Cipollino, powszechny w ateńskich korytarzach, przekonał nas swoim żyłkowaniem kojarzącym się z Morzem Egejskim. Nogi ławki zewnętrznej pochodzą z Tinos, a oryginalna podłoga kuchenna ze Skyros.
Na końcu korytarza widać łazienkę. Podłogi są z lat 50. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: Wiele mebli zostało zaprojektowanych jako unikalne prototypy. Czy jest jakiś element, który bardziej niż inne oddaje tożsamość projektu?
SSA: Każdy mebel został zaprojektowany tak, aby przywoływać greckie klimaty: stół jadalny poprzez swoje nogi, sofa, stolik kawowy i ławka zewnętrzna zostały pomyślane jako monolity z kamieniołomów z marmurem. Stół do jadalni staje się centralnym punktem posiłków, rozmów i pracy, podczas gdy meble jako całość subtelnie kojarzą się z Grecją za pomocą swojego współczesnego języka formy. Wszystkie elementy są funkcjonalne, ale też zakorzenione w pamięci rodzinnej i symbolice. To miejsce, w którym spędzamy dużo czasu i pracujemy, inspirując się każdego dnia widokiem Akropolu i historią miasta.
Fragment salonu. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
AD: Gdybyście mogli zaprosić jedną osobę — prawdziwą lub wyimaginowaną — z przeszłości lub przyszłości — aby usiadła na tej kanapie i zamieszkała w tym mieszkaniu, to kto by to był?
SSA: Właściwie to byłyby to dwie postaci: moja babcia, ponieważ to mieszkanie jest częścią jej historii oraz moja mama, która kochała to mieszkanie bardziej niż jakiekolwiek inne miejsce i która niestety zmarła, zanim doczekała się jego remontu. Wyobrażenie sobie ich tutaj, żyjących i dających życie temu miejscu, byłoby dla mnie największą radością. Bo choć architektura i wystrój odgrywają fundamentalną rolę, to właśnie mieszkańcy nadają domowi prawdziwe znaczenie.
Wspaniały widok na Akropol. Zdjęcie: Ines Silva Sa.
Artykuł oryginalnie ukazał się na stronie AD Italia.
