„Mozaika lokalnych tożsamości”
Pierwsza wersja mapy powstała w 2019 roku jako zwieńczenie serii wystaw "Tożsamość. 100 lat polskiej architektury", a prezentowane na niej obiekty zostały uporządkowane według pięciu kategorii towarzyszących wystawom: Sztuka, Władza, Społeczeństwo, Transfer i Przemiana. We współpracy z lokalnymi kuratorami, analizie poddano wybrane miasta: Kraków, Warszawę, Lublin, Poznań, Katowice, Bydgoszcz, Łódź, Szczecin, Gdańsk, Olsztyn i Radom. Nowa, aktualna wersja mapy została rozszerzona o nowe realizacje i kolejne obszary kraju.
"Mozaikę lokalnych tożsamości" w wersji cyfrowej będzie można pobrać za darmo. Jej drukowana wersja zostanie rozdystrybuowana do wybranych obiektów z mapy oraz do partnerskich instytucji i organizacji. Zdjęcie: Tomasz Kubaczyk
Mapa w 2019 roku została przygotowana przez zespół kuratorski wystaw "Tożsamość. 100 lat polskiej architektury", a prace nad nią koordynował Kacper Kępiński. Za opracowanie graficzne pierwszej edycji mapy odpowiadał Piotr Chuchla. A jej aktualizacja została opracowana przez Martę Baranowską i Kacpra Kępińskiego. Projekt graficzny: Katarzyna Nestorowicz. Produkcja i redakcja: Dominik Witaszczyk. Zdjęcie: Tomasz Kubaczyk
Dzięki projektowi Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki przyglądamy się fenomenowi i zmianom polskiej architektury. To okazja do refleksji nad naszym otoczeniem i jakością przestrzeni, w której żyjemy.
- Tożsamość lokalna jest pojęciem kluczowym dla zrozumienia „Mozaiki...”. Przejawia się jako stale kształtowana świadomość wspólnych cech oraz poczucie jedności. Wpływające na nią zmiany polityczne, społeczne i klimatyczne, które w różnych częściach kraju przebiegają inaczej, są widoczne również w naszej przestrzeni architektonicznej - podkreślają twórcy projektu "Mozaika lokalnych tożsamości" z Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.
Na liście znalazły się lokalizacje wyróżniające się w skali kraju, m.in. Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej w Urwitałcie czy Młyny Rothera w Bydgoszczy oraz Targ w Błoniu zaprojektowany przez Aleksandrę Wasilkowską, który znalazł się na shortliście prestiżowego konkursu Mies van der Rohe Award i walczył o tytuł najlepszego budynku w Europie, wielokrotnie doceniany był także w Polsce - zdobył Grand Prix i nagrodę w kategorii najlepsza przestrzeń publiczna w konkursie POLITYKI, a także w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2022.
Lokalna społeczność gminy Błonie od wieków kultywuje tradycję jarmarków. Tutejszy Targ Błonie zawsze cieszył się dużą popularnością i od lat zapewnia dostęp do dobrej jakości żywności sprzedawanej bezpośrednio przez wytwórców i rolników. Ze względu na niski standard sanitarny i brak podstawowej infrastruktury targowej władze Błonia podjęły decyzję o modernizacji targowiska. Projekt: Aleksandra Wasilkowska. Zdjęcie: Nate Cook
Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej Kumak w Urwitałcie. Projekt ten został doceniony poprzez wpisanie go do Strategii Wielkich Jezior Mazurskich 2020 jako inwestycja kluczowa dla tego regionu, został też zakwalifikowany w Regionalnym Programie Operacyjnym województwa Warmińsko-Mazurskiego jako projekt pozakonkursowy. Centrum znalazło się wśród laureatów PLGBC Green Building Awards 2023 i otrzymało nagrodę w kategorii Najlepszy ekologiczny budynek sektora publicznego. Zdjęcie: Krystian Woźnialis
Dom dla bezdomnych w Jankowicach to całkowicie dostosowany dla osób z niepełnosprawnościami, parterowy budynek z pofalowanym dachem o całkowitej powierzchni 1485 m², wkomponowany w lokalny, pagórkowaty krajobraz rolniczy i otoczony drzewami. Obiekt został zaprojektowany przez pracownię xystudio. Zdjęcie: xystudio
Widok z lotu ptaka na przędzalnię Scheiblera w Łodzi, obecnie zaadaptowana na funkcje mieszkaniowe. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków i znajduje się przy zbiegu ulic Ks. bpa Tymienieckiego i Przędzalnianej. Zdjęcie: Rafał Tomczyk
- W "Mozaice..." pokazujemy, że trend czerpania z lokalności, przepracowywania historii XX wieku, ale też pracy z lokalną społecznością, są już mocno aktywne w polskiej architekturze. Przykładami takich obiektów, które znalazły się na naszej mapie, są m.in. niosąca ciężar historycznego kontekstu miejsca Stara Kotłownia w Olsztynie, miejski Park Akcji „Burza” pod Kopcem Powstania Warszawskiego, jak również Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku czy jedyny na mapie obiekt tymczasowy i nieistniejący już Dotleniacz na Placu Grzybowskim w Warszawie - opowiada Marta Baranowska, architektka, główna specjalistka ds. komunikacji i koordynacji wydarzeń w NIAiU.
Projekt różnorodny i angażujący
„Mozaika...” to wstęp do kolejnej części projektu, czyli pakietu wydarzeń towarzyszących. Zaplanowano m.in.: panele dyskusyjne oraz wycieczki i spacery wokół wybranych obiektów z projektantami. Dla mieszkańców będzie to idealna okazja, by odkryć nie tylko najbliższą okolicę, ale też odleglejsze zakątki w kraju.
W planach organizatorów znalazły się różnorodne miejsca i obiekty, zlokalizowane m.in. w województwach: łódzkim, mazowieckim, małopolskim, wielkopolskim, śląskim czy zachodnio-pomorskim. Wspólne spotkania to również okazja do rozmowy o roli architektów i architektek w kształtowaniu naszej codzienności.
- Współczesna architektura i przestrzenie wspólne są nośnikiem pamięci o miejscach i ludziach. Dobra architektura powstająca w dużym mieście, jak i w małej miejscowości, jest tak samo ważna dla kształtowania tożsamości i świadomości. Poznając obiekty z innych regionów kraju, zagłębiamy się w ich historię i kulturę, oswajamy je. Podczas naszych wycieczek będziemy zaglądać także do mniej oczywistych miejsc i ułatwiać chętnym dotarcie do nich - tłumaczy Marta Baranowska.
Organizatorzy wydarzeń i ich uczestnicy wspólnie przyjrzą się, jak obiekty i przestrzenie współgrają dziś z duchem czasu oraz jak determinują nasz styl życia. Będą to spacery w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania: Czy w tych przestrzeniach czujemy się bezpiecznie? Czy zapraszają nas do tworzenia relacji? Co mówią o nas samych?
