Piąta edycja Kijowskiego Biennale. Forum Muzeów
Podczas 5. edycji Kijowskiego Biennale odbędą się wystawy i programy towarzyszące w wielu miastach Ukrainy i Unii Europejskiej, realizowane we współpracy z najważniejszymi instytucjami związanymi ze sztuką współczesną. Kuratorką wydarzenia jest Olha Honczar, dyrektorka Muzeum Terytorium Terroru we Lwowie oraz inicjatorka Muzealnego Centrum Kryzysowego tamże, współzałożycielka organizacji pozarządowej Nowe Muzeum i Funduszu Dziedzictwa Kulturowego Ukrainy.
Nadchodzące Biennale ma na celu reintegrację ukraińskiej społeczności artystycznej, która została podzielona przez wojnę i z jej powodu rozproszona po całej Europie. Założeniem przedsięwzięcia jest umożliwienie uczestnikom nawiązania międzynarodowej współpracy, a także wymiana refleksji nad kulturowymi, społecznymi i środowiskowymi wyzwaniami, przed którymi stoi obecnie Ukraina, oraz zarysowanie scenariuszy powojennej emancypacyjnej przyszłości w kontekście globalnym.
Kijowskie Biennale w Warszawie
W Warszawie jednym z najważniejszych wydarzeń będzie debata zatytułowana "Lekcje muzealne z wojny w Ukrainie". Debata na temat wniosków wyciągniętych z wojny w Ukrainie dotycząca bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego i zbiorów w Polsce, na którą zapraszamy 23 października o godzinie 18:30 do Muzeum nad Wisłą.
Podczas debaty zostaną poruszone kwestie bezpieczeństwa zbiorów i ogólnie zabytków ruchomych i nieruchomych w Polsce. Będą dyskutowane w świetle trwającej napaści Rosji na Ukrainę.
W rozmowie o tym, co jest możliwe, a co wydaje się niezwykle trudne w zakresie ochrony zbiorów, wezmą udział profesjonalistki na co dzień zajmujące się tą tematyką: dr Paulina Florjanowicz, dyrektorka Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, dr Katarzyna Góralczyk, dyrektorka Instytutu Bezpieczeństwa Dziedzictwa, dr hab. Marta Szuniewicz-Stępień, profesorka w Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte na Wydziale Dowodzenia i Operacji Morskich. Rozmowę poprowadzi dr Piotr Rypson, przewodniczący ICOM Polska.
Forum Muzeów zostało pomyślane jako przestrzeń wymiany wiedzy i doświadczeń między polskimi i ukraińskimi muzealnikami. Podczas konferencji przedstawiciele muzeów ze Lwowa, Kijowa, Charkowa, Dniepru, Słowiańska, Starobielska, Ochtyrki i Chmielnickiego zaprezentują swoje działania w warunkach wojennych. Celem spotkania jest także podjęcie dyskusji z polskim środowiskiem muzealników o tym, jaki kształt może przyjąć międzynarodowe muzealnictwo po ludobójstwie rosyjskim w Ukrainie, jak wojna zmieniła kształt współczesnego muzealnictwa i wpłynęła na potrzebę dokumentacji aktualnych wydarzeń i funkcjonowanie polskich muzeów.
Muzea w Ukrainie
Według oficjalnych informacji rządowych na dzień 25 marca 2023 roku w wyniku rosyjskiej inwazji uszkodzone zostały 1373 obiekty infrastruktury kulturalnej; prawie jedna trzecia z nich uległa zniszczeniu, w tym odnotowano 69 zniszczonych muzeów i galerii. Prawie całe terytorium Ługańska i znaczne części obwodów chersońskiego, zaporoskiego i donieckiego nadal znajdują się pod tymczasową okupacją. Z tego powodu niemożliwe jest oszacowanie dokładniejszej liczby obiektów infrastruktury kulturalnej uszkodzonych działaniami wojennymi.
Mimo ogromnych zniszczeń i trwającej inwazji ukraińskie muzea i muzealnicy nie zaprzestali pracy: ewakuują zbiory, przyjmują kolekcje z innych placówek i zapewniają schronienie pracownikom instytucji położonych w bardziej zagrożonych bezpośrednimi działaniami wojennymi regionach Ukrainy. Reorganizują swój sposób funkcjonowania, co często oznacza pracę w warunkach trwających działań militarnych – bez prądu, pracę z przesiedlonymi, dokumentację zbrodni wojennych, współpracę z wojskiem, digitalizację dziedzictwa w celu jego zachowania i ochrony, a w końcu tworzenie ukraińskich i międzynarodowych sieci współpracy oraz poszukiwanie środków na wsparcie muzeów poza finansowaniem państwowym.
Bezprecedensowe doświadczenie dokumentowania wojny, którego ukraińscy muzealnicy musieli się podjąć bez wcześniejszego przygotowania, w całości zmieniło praktyki muzealne i poskutkowało opracowaniem funkcjonalnych protokołów i zaleceń bezpieczeństwa dla potencjalnie i realnie zagrożonych instytucji. Biorąc pod uwagę często nieprzewidywalny rozwój sytuacji oraz fakt, że obecnie w różnych częściach świata toczy się ponad 20 wojen, ta wiedza i praktyki mają wyjątkową wartość dla międzynarodowej społeczności muzealnej.
