Polscy architekci na Mies van der Rohe Award 2024
Niedawno organizatorzy prestiżowego konkursu architektonicznego Mies van der Rohe Award ogłosili shortlistę z pracami, które powalczą o tytuł najlepszego europejskiego budynku tegorocznej edycji.
Wśród 40 realizacji znalazł się tylko jeden projekt z Polski – Targowisko w Błoniu Aleksandry Wasilkowskiej. Polskim akcentem jest też projekt galerii PLATO w Ostrawie przygotowany przez katowicką pracownię KWK Promes z Robertem Koniecznym na czele. Mimo że architekt nie reprezentuje Polski, to wciąż ma szansę na zgarnięcie statuetki i nagrody w wysokości 60 tysięcy euro.
Galeria PLATO w Ostrawie
Nieco ponad godzinę drogi z Katowic znajduje się Ostrawa, czeskie miasto o przemysłowym rodowodzie. Pod względem turystycznym do tej pory przegrywała z Pragą i Brnem, ale powoli się to zmienia.
Jedną z inwestycji, która wywołała w ostatnim czasie ogromne poruszenie w Ostrawie, jest modernizacja zabytkowego kompleksu dawnej rzeźni. Budynki od lat opuszczone i nadgryzione zębem czasu postanowiono zrewitalizować i przeznaczyć na przestrzeń wystawienniczą galerii sztuki współczesnej PLATO.
Historia Galerii PLATO sięga 2013 roku. Instytucja jest pierwszą i jedyną galerią sztuki współczesnej finansowaną w całości z budżetu miasta. W ciągu lat swojej działalności PLATO często zmieniała swoje siedziby. Na początku zajmowała budynek nieczynnej stacji benzynowej, potem dawny sklep odzieżowy, a od 2018 roku ogromną halę po markecie budowlanym niemieckiej sieci Bauhaus (niezwiązanej ze słynną szkołą).
Galeria PLATO w Ostrawie - widok przed remontem. Zdjęcie: Juliusz Sokołowski / Pracownia KWK Promes
Hala zbudowana w połowie lat 90. znajduje się naprzeciwko zabytkowej rzeźni. Władze miejskie w 2016 roku kupiły halę oraz teren z rzeźnią od niemieckiej firmy, a rok później ogłosiły konkurs architektoniczny na rewitalizację zabytku.
Początkowo konkurs wygrała pracownia z Pragi, ale w wyniku późniejszych negocjacji ustalono, że to polskie biuro architektoniczne KWK Promes Roberta Koniecznego przeprowadzi modernizację zabytkowego kompleksu.
Rzeźnię zbudowano pod koniec XIX wieku. Najstarszy budynek, w którym mieściła się chłodnia i kotłownia powstał w 1891 roku. W 1902 roku dobudowano do niego skrzydło z charakterystyczną wieżą oraz ubojnię świń. W latach 1926-27 do budynków rzeźni dołączył pawilon administracyjno-socjalny.
Galeria PLATO po rewitalizacji - wizualizacja. Zdjęcie: Pracownia KWK Promes
Te cztery budynki dotrwały do naszych czasów, ale były w kiepskim stanie. Podziurawione mury, zawalone fragmenty budynków i cegła pokryta szadzą… widok nie napawał optymizmem. Miejscowy konserwator zabytków zalecił, by odbudowano zniszczone elementy i oczyszczono ceglaną elewację. Po długich rozmowach pracowni Roberta Koniecznego udało się jednak przekonać czeskiego konserwatora, by zamiast wypełnienia otworów, zamontować w nich obrotowe ściany, a cegły zostawić takimi jakie są i podkreślić tym samym przemysłowy rodowód miasta.
Jednym z założeń projektu przygotowanego przez polskich architektów było otwarcie ekspozycji galerii na zewnątrz. Ten koncept testowali już wcześniej w Polsce, m.in. w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu oraz w projekcie konkursowym przebudowy galerii sztuki współczesnej Bunkier.
Galeria PLATO - ruchome wejście z mikrocementu. Zdjęcie: Juliusz Sokołowski / Pracownia KWK Promes
Robert Konieczny nie chciał po prostu wypełnić ubytków materiałem, ale wykorzystać zastane otwory jako skróty łączące budynek z miastem. Stąd pomysł, by wypełnienia z mikrocementu były ruchome, by mogły się obracać i otwierać sale wystawowe na zewnątrz. W ten sposób sztuka nie jest zamykana w białych ścianach, ale niejako „wychodzi” w przestrzeń wokół budynku i staje się jej częścią.
Galeria PLATO - w środku. Zdjęcie: Facebook / PLATO Ostrava
Zewnętrzna przestrzeń ekspozycyjna również zasługuje na uwagę. Utwardzana posadzka jest wodoprzepuszczalna. Dużą powierzchnię wokół galerii zajmują trawniki, łąki kwietne, oraz drzewa. Znalazło się tu również miejsce dla małego stawu oraz podziemnych zbiorników retencyjnych.
