Kawa w Szwecji leje się litrami. W literaturze, w kryminalnych serialach skandynawskich (polecamy 5 mistrzowskich tytułów, które trzeba znać!), w pracy, w domach, kawiarniach i właściwie gdziekolwiek, bo każdy i wszędzie celebruje tu fikę, czyli chwilę z kawą, słodkim wypiekiem i w towarzystwie znajomych, nieznajomych też, wśród rodziny czy współpracowników. Jest to czas na chwilę relaksu i odprężenia, który jest bardzo ceniony w kulturze szwedzkiej.
Fika w Szwecji urasta do rangi instytucji społecznej. Zdjęcie: Getty Images
Fika, czyli co?
Słowo "fika" pochodzi z języka szwedzkiego i jest skrótem od "kaffe", co oznacza kawę, oraz "kak" (lub "kaka"), czyli coś słodkiego - ciastko, ciasteczko lub inny słodki wypiek. Kombinacja tych dwóch słów, "kaffe" i "kak", została skrócona do "fika", które stało się popularnym określeniem dotyczącym przerwy na kawę w życiu codziennym Szwedów.
Ale bez kawy fiki by nie było. Pierwsze doniesienia o tym trunku w Szwecji pochodzą z okresu pierwszej połowy XVII wieku. W tym czasie kawa była już popularnym napojem w wielu krajach europejskich, głównie dzięki wpływom arabskim i tureckim. Zaczęła być importowana do Szwecji głównie przez porty handlowe, takie jak Sztokholm czy Göteborg.
Szwedzki kupiec i przedsiębiorca Jacob Momma miał zorganizować pierwszą publiczną prezentację kawy w Sztokholmie w 1660 roku. Odegrał on istotną rolę w historii wprowadzenia kawy do Szwecji i miał duży wpływ na rozwój tutejszej kultury kawowej.
W kolejnych stuleciach kawa stopniowo zyskiwała na popularności w szwedzkim społeczeństwie, stając się jednym z najbardziej powszechnych napojów spożywanych przez mieszkańców. Obecnie picie kawy jest częścią codziennego życia dla wielu Szwedów, a kawiarnie są popularnymi miejscami spotkań i relaksu. Także w pracy fika to ważny element dnia, który pozwala oderwać się od obowiązków - złapać balans, który tak promuje szwedzki styl życia lagom.
Alingsås - stolica fiki
Kiedy mówimy o fice - nie sposób nie wspomnieć o Alingsås. To niewielkie miasto w zachodniej części Szwecji, położone około 45 kilometrów na wschód od Göteborga, znane jest reszcie świata jako stolica fiki. Znajduje się tu mnóstwo kawiarni, a miasto oferuje tu nawet "kawowe spacery" z przewodnikiem. To opowieść o kawie, jej historii w Szwecji, połączona z degustacją w poszczególnych kawiarniach.
Odbywają się tu różnego rodzaju wydarzenia związane z kulturą kawową, takie jak festiwale kawy czy warsztaty degustacyjne, które przyciągają kawowych entuzjastów z różnych części kraju i świata. Dlatego Alingsås z dumą nosi miano "miasta kawiarni" i jest popularnym celem podróży dla osób poszukujących unikalnych doświadczeń z kawą w roli głównej.
Małe miasteczko wielu kawiarni
Historia kawiarni rozpoczęła się w Alingsås w XVIII wieku. Miasto zostało szybko zindustrializowane, wówczas kobiety musiały rozpocząć pracę w fabrykach. Szybko okazało się, że wypełniając obowiązki zawodowe, nie miały już czasu, by wypiekać chleb dla mężów w domu, w rezultacie w całym miasteczku otwarto sporo lokalnych piekarni i kawiarni, które rozpoczęły niezwykłą historię kawy w tym mieście, która trwa do dziś.
W Alingsås mieszka nieco ponad 40 tys. osób, ale dzięki bogatej kulturze kawiarnianej i pięknej, bardzo dobrze zachowanej architekturze drewnianej, jest uznawane za jedno z najbardziej urokliwych miast w Szwecji, które turyści uwielbiają.
Podróżowanie szlakiem kawy to dla wielu jej miłośników świetny pomysł - pisaliśmy o książce, w której autor prezentuje najbardziej designerskie i klimatyczne kawiarnie na świecie.
Kanelbullar - słodki symbol Szwecji
Kolejny istotny element fiki to słodki wypiek, który towarzyszy chwilom z kawą. Historia kanelbullar, czyli słynnych szwedzkich bułeczek cynamonowych, ma swoje korzenie w XVII wieku. Pierwowzorem kanelbullar były drożdżowe bułeczki z cynamonem, które zostały przywiezione do Szwecji przez podróżnych i kupców. W tamtych czasach składniki takie jak cynamon były drogie i luksusowe, dlatego bułeczki cynamonowe były traktowane jako przysmak dla osób zamożnych i były spożywane głównie podczas specjalnych okazji.
Pierwsza wzmianka o kanelbullar pojawiła się w szwedzkich książkach kucharskich w XVIII wieku. Początkowo były one formowane w bardziej płaskie kształty niż dzisiejsze bułeczki, a ich smak był bardziej intensywny. Z czasem kanelbullar stały się popularniejsze i zaczęły być wypiekane w domach na co dzień.
Współcześnie kanelbullar są jednym z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych wypieków w Szwecji. Mają one nawet swoje święto, "Dzień Kanelbulla" obchodzony jest 4 października. Współczesne przepisy na kanelbullar różnią się od tych sprzed wieków, ale smak i aromat cynamonu nadal pozostają niezmiennie uwielbiane przez Szwedów i nie tylko.
Jaką kawę piją Szwedzi?
Szwedzi gustują w różnych rodzajach kawy, ale wśród preferowanych metod przygotowania kawy są:
-
Filtkaffe (kawa filtrowana) - jedna z najbardziej popularnych form kawy spożywanej w Szwecji. Przygotowywana jest w ekspresie przelewowym, co pozwala uzyskać delikatny i łagodny smak. Jest to często spożywana kawa na co dzień.
-
Espresso - Szwedzi lubią też espresso, szczególnie jako podstawę dla kawowych napojów specjalnych, takich jak latte czy cappuccino. Espresso jest często spożywane w kawiarniach.
-
Kawa przelewowa: miłośnicy kawy w Szwecji cenią sobie ręczne przygotowanie kawy i wyjątkowy smak, jaki można uzyskać dzięki alternatywnym metodom parzenia kawy.
-
Kawa ziarnista: w Szwecji coraz więcej osób decyduje się na zakup świeżo palonych ziaren i samodzielne parzenie kawy w domu. Kawa ziarnista jest coraz bardziej popularna wśród konsumentów, którzy cenią sobie świeżość i aromatyczne walory kawy.
-
Kawa na wynos: popularne są również kawiarnie oferujące kawę na wynos dla osób zabieganych, które chcą cieszyć się pyszną kawą w drodze do pracy lub w czasie spaceru.
Pour-over coffee to metoda parzenia kawy, która gwarantuje uzyskanie czystego i wyrazistego smaku kawy. Zdjęcie: Getty Images
Fika a trend cafécore
Na szwedzką fikę możemy też spojrzeć z perspektywy trendu "cafécore", który właśnie obiega świat. To jeden z trendów wnętrzarskich Pinteresta na 2024 rok.
"Cafécore" to neologizm, który powstał w kontekście internetowej kultury i estetyki skupionej wokół kawy. Termin dotyczy stylu życia, który koncentruje się na kawiarniach i wszystkim, co z nimi związane. Jest to bogata kultura kawiarniana, w której ludzie cenią sobie spędzanie czasu w kawiarniach, czerpiąc inspiracje, rozmawiając z przyjaciółmi, czytając, pisząc lub po prostu obserwując świat wokół siebie.
Kawiarniany klimat przenosimy do własnych domów, a kącik kawowy to właściwie już nawet nie kącik. Oddajemy mu spore części kuchennego blatu albo oragnizujemy specjalne szafki, na których ekspres kawowy eksponujemy niczym dzieło sztuki. Coraz częściej ekspresy do kawy przenosimy też do salonu, gdzie stają się elementem interesujących aranżacji w towarzystwie starannie wyselekcjonowanych filiżanek i kubków.
Kończymy tę opowieść o szwedzkiej fice kadrem kawowym, a wszystkim miłośnikom kawy polecamy rozmowę z autorkami książki "Ach, zapach! Przewodnik po fantastycznym świecie zapachów". Znajdziecie tu fragment z książki o kawiarni, jej niezwykłym właścicielu i oczywiście kawie i jej niesamowitym zapachu.
