Dom Biały proj. UCEES
Wola Justowska nazywana krakowskim Beverly Hills to najbardziej prestiżowa dzielnica mieszkaniowa w Krakowie. O popularności tej dawnej podkrakowskiej wsi zdecydowała jej lokalizacja: niewielka odległość od centrum miasta, a zarazem rzadko spotykane w tak dużych aglomeracjach miejskich otoczenie zieleni – sąsiedztwo Lasu Wolskiego, ogrodu zoologicznego i Kopca Piłsudskiego.
Przyszły właściciel Domu Białego kupił tutaj niewielką działkę usytuowaną przy zacisznej ulicy Leona Chwistka. Znajdował się na niej wcześniej obiekt w stylu daczy z końca lat 80. - budynek rozebrano, a kruszywo rozbiórkowe wykorzystano do produkcji betonu, z którego powstała konstrukcja nowego domu.
Głównym założeniem pracowni UCEES było zaprojektowanie budynku o wyrazistej formie, który, nie nawiązując bezpośrednio do sąsiedniej architektury, potrafiłby z nią współistnieć. Inspiracją dla projektantów była również twórczość Leona Chwistka, w szczególności jego obrazy „Miasto I” i „Miasto II”. Łącząc estetykę modernistyczną z geometrycznym rygorem, architekci starali się nadać nowemu obiektowi symbolicznego wymiaru.
Poszukiwania odpowiedniej dla domu formy od początku prowadzone były w kierunku typowo miejskiej willi. Budynek z płaskim dachem, wciśnięty w niewielką działkę i otoczony zielenią miał przykuwać uwagę, być wyraźnie zauważalny i skłaniać do refleksji. Dom o powierzchni użytkowej 490 m2 architekci uformowali na planie w kształcie zbliżonym do kwadratu, niemal dokładnie odwzorowując obrys fundamentów poprzedniego domu. Jego zwarta bryła w formie jednolitego białego sześcianu miała operować jedynie kształtem i fakturą.
Podstawowym, użytym w projekcie budulcem był beton. Z białego cementu ukształtowane zostały też trójwymiarowe, zbrojone włóknem szklanym płyty GRC, które pokrywają fasady budynku od cokołu aż po dach. Ich zastosowanie pozwoliło na stworzenie dynamicznego i nowoczesnego wyrazu architektonicznego, wyróżniającego się na tle otaczającej zabudowy.
Formę architektoniczną kształtowano w procesie „odejmowania dłutem” kolejnych warstw sześcianu. Tak powstała zmniejszona górna kondygnacja, rzeźbione wklęsłe formy łupin-soczewek na piętrze, zagłębione tarasy parteru, otwory okienne i precyzyjnie „wyfrezowane” betonowe detale fasady.
Płyty betonowe tworzą na elewacji niczym puzzle zamkniętą całość. Dlatego w projekcie domu nie przewidziano obróbki blacharskiej, gzymsów, okapów, parapetów czy elementów zewnętrznych z innych materiałów niż beton. Wyjątkiem jest szkło w oknach i transparentnej, niemal niewidocznej balustradzie na piętrze.
W projekcie istotną rolę odgrywa precyzyjnie zaprojektowany detal. Pojawia się we wnękach, w formie wyoblonych attyk, rytmicznych przebić, a także w posadzce i rysunku tarasów. Ma swoją kontynuację również poza bryłą budynku w postaci pionowych, wbitych w ziemię słupków ogrodzenia oraz gładkiej, jednolitej okładzinie furtki i bramy.
Wszystkie zaplanowane rozwiązania przestrzenne, kaskadowo stopniowane zarówno w rzucie, jak i wysokości nadają budowli teatralnego charakteru. Podkreślają dialog między otwartą formą od strony ogrodu a bardziej zamkniętym, monolitycznym wyrazem od strony drogi. Z kolei wysunięte zadaszenia, wsporniki oraz zróżnicowana faktura elewacji mają za zadanie nadawać bryle dynamiki, jednocześnie minimalizując odbicie światła, aby chronić miejscową faunę.
Dom Biały to nie tylko wygląd i forma, ale również ekologia. Przez wykorzystanie materiału powstałego na bazie cementu TioCem, który jako fotokatalizator usuwa tlenki azotu z zanieczyszczonego powietrza, budynek stał się swego rodzaju poligonem doświadczalnym dla betonów elewacyjnych o właściwościach antysmogowych. Do budowy domu wykorzystano też kruszywo rozbiórkowe z poprzedniego budynku. Ponadto, w projekcie uwzględniono takie rozwiązania jak panele fotowoltaiczne, zbiorniki na deszczówkę, zielone tarasy czy systemy wentylacji z odzyskiem ciepła.
Zobacz też:
- Nowoczesny dom pod Warszawą. Z okien rozciąga się spektakularny widok na Wisłę
- „Dom Przesłonięty”, czyli nowoczesna willa w lesie. Animuszu dodaje jej fasada z lamelkami
- Casa Moro – projekt, w którym pierwsze skrzypce gra natura
